Wetenschap

Wetenschappers vinden steeds betere oplossingen voor het grootste probleem rond duurzame energie in huis. Wind- en zonne-energie bleken de laatste jaren erg moeilijk op te slaan voor momenten waarop de zon niet schijnt of het nauwelijks waait. In Nederland is nu een warmtebatterij op basis van zout ontwikkeld, waarin energie kan worden bewaard.

Professor Olaf Adan, leider van een team van twintig onderzoekers dat al tien jaar aan de batterij werkt, noemt het de eerste echte warmtebatterij voor in huis: compact, verliesvrij, stabiel en betaalbaar. ,,Met deze uitvinding lopen we internationaal voorop. Ik ben ervan overtuigd dat dit een van de doorbraken is waar Nederland en heel veel andere landen op zitten te wachten.”

lees verder op Ad.nl

Share

‘Korter douchen levert geld op!’ Met dergelijke, op de portemonnee gebaseerde reclamecampagnes worden consumenten opgeroepen zich duurzamer te gedragen. Een beroep op milieuoverwegingen zou minder effect hebben. Psycholoog Jan Willem Bolderdijk van de Rijksuniversiteit Groningen toont in zijn onderzoek aan dat dat altijd niet waar is. Sterker nog; hij laat zien dat aanspreken op de portemonnee soms zelfs helemaal niet werkt. Het onderzoek werd vorige week gepubliceerd in Nature Climate Change. Dat het helpt om mensen aan te spreken op hun portemonnee, is in de reclamewereld een algemeen aanvaard principe. Maar uit eerder onderzoek is ook bekend dat mensen niet alleen om geld geven. Ze vinden een positief zelfbeeld ook heel belangrijk en zien zichzelf graag als integer, eerlijk en moreel. ‘Dat heeft gevolgen voor milieucampagnes,’ meent Bolderdijk. ‘Mensen zien zichzelf mogelijk liever als milieubewust dan als zuinig of zelfs gierig en zijn daarom misschien gevoeliger voor campagnes die appelleren aan milieubewustzijn – ‘doe het voor het milieu’ – dan aan harde euro’s – ‘doe het voor het geld’.

Online test
Bolderdijk en zijn collega’s onderzochten die veronderstelling met behulp van een tweetal vragenlijsten. Sommige mensen lazen een boodschap met de tekst: ‘Geld besparen? Doe een bandencheck!’ Anderen kregen in plaats daarvan de oproep: ‘Geef je om het milieu? Doe een bandencheck!’ Aan beide groepen vroegen de onderzoekers hoe de proefpersonen zich zouden voelen als ze aan die oproep gehoor zouden geven. Het bleek dat mensen zich beter voelden over milieubesparing dan over geldbesparing.

Benzinestation
Ook plaatste Bolderdijk samen met Amerikaanse collega’s sandwichborden bij benzinepompen van een tankstation in de staat Virginia. Elk bord riep op tot het laten doen van een gratis bandencheck, maar elk met een ander argument. Opnieuw was er een bord met als motivatie geldbesparing en een met de motivatie milieubesparing. Nu was er echter ook een bord dat wees op veiligheid en als controle een bord zonder argument.

Coupons
Bij de borden hingen coupons voor de gratis bandencheck. De onderzoekers hielden 22 dagen lang bij hoeveel coupons men meenam. Het bleek dat het argument van milieubesparing het sterkste effect had, gevolgd door het beroep op veiligheid en het bord zonder argument. Tot verbazing van de onderzoekers bleek dat bij het bord over geldbesparing niemand een coupon mee had genomen. ‘Het wijzen op kleine financiële voordelen lijkt soms zelfs een negatief effect te hebben,’ aldus Bolderdijk.

‘Mensen willen zichzelf graag recht in de spiegel kunnen aankijken, en de meeste van ons zien zichzelf liever als groen dan als zuinig of gierig’, luidt Bolderdijks conclusie. ‘Het behouden van een positief zelfbeeld kan een belangrijke motivatie zijn voor duurzaam gedrag. Daar zou de overheid meer rekening mee kunnen houden bij het bedenken van campagnes om duurzaam gedrag bij consumenten te bevorderen.’

Tags
Share

Er is een revolutie gaande in de energieproductie. Naast centrale energieproductie door grote bedrijven ontstaan er steeds meer lokale burgerinitiatieven om stroom te produceren. Het resultaat is meer duurzame energie en meer sociale binding, stelt hoogleraar sociologie Frans Stokman van de Rijksuniversiteit Groningen. Stokman is tevens bestuurslid van Grunneger Power, een coöperatieve vereniging die Groningen van groene energie wil voorzien.

‘De energiesector staat voor een vergelijkbare revolutie als de ICT industrie in de jaren ’90, toen de eerste wat primitieve pc’s verschenen. Na vijftien jaar had iedereen zijn eigen computer op het bureau. Zo iets staat ook in de energiesector te gebeuren: mensen gaan zelf lokaal energie opwekken en delen. Dat is een noodzaak om onze energievoorziening duurzaam te maken, maar het zorgt ook voor een sociale revolutie die lokale cohesie versterkt. In de huidige situatie bepalen de grote energieproducenten waar ze in investeren. Wanneer ze besluiten een nieuwe kolencentrale neer te zetten in de Eemshaven, gebeurt dat gewoon – ook al zijn veel klanten daar tegen. Die klanten hebben geen enkele invloed.’

Slim stroomnetwerk
‘Het voordeel van een lokaal burgerinitiatief is dat consumenten tegelijkertijd coproducenten worden. In mijn eigen straat hebben we een vereniging van eigenaren opgericht om gezamenlijk energie te produceren. Eerst zijn er warmtepompen geplaatst (dat scheelt aardgas), maar er is meer elektriciteit nodig. De volgende stap was om zonnepanelen te plaatsen. En nu willen we graag onderling energie kunnen uitwisselen in de straat. Dat kan met een ‘smart grid’, een slim stroomnetwerk waar KEMA al mee experimenteert in onze regio.’

‘Op een grotere schaal wil Grunneger Power de stad Groningen en naaste omgeving van groene energie voorzien door lokale productie en lokale opslag. Grunneger Power levert zonnepanelen met korting en adviseert over het gebruik van duurzame energie. Daarnaast verkopen we via een Duits bedrijf duurzame stroom en gas. De stroom komt alleen uit zon, wind en waterkracht. Verder zetten we onze kennis in om andere burgerinitiatieven te ondersteunen totdat ze op eigen benen kunnen staan, want het moet wel lokaal blijven.’

Betrokkenheid
‘Ons voorbeeld zijn de Duitse ‘Stadtwerke’. Zo’n 700 lokale initiatieven produceren energie voor 80 miljoen mensen. Die Stadtwerke zijn het initiatief van de lokale gemeente, met sterke inbreng van de bevolking. Hier in Nederland gaat het meestal om burgerinitiatieven. De essentie is in beide gevallen dat consumenten lokaal besluiten hoe de energieproductie moet worden ingericht.’

‘Lokale energieproductie vergroot de onderlinge betrokkenheid en afhankelijkheid. Je moet hiervoor netjes met elkaar omgaan en de lokale belangen voor het eigenbelang laten gaan. In kleine dorpen kan dat spanningen en uitsluiting opleveren, maar wanneer zo’n initiatief bijvoorbeeld de hele stad Groningen omvat, is dat probleem er nauwelijks. De sociale component is belangrijk. Mensen krijgen in eigen hand hoe het systeem moet groeien. Je ziet ook dat mensen gezamenlijk zonnepanelen gaan inkopen, waardoor ze meer onderling contact hebben. Daarnaast dwingen dit soort initiatieven de grote energieproducenten om te veranderen. Op termijn moeten er smart grids komen, waardoor ik bijvoorbeeld de energie die ik te veel produceer kan schenken aan mijn studerende kleinkind.’

‘Het heeft zo’n vijftien jaar geduurd voordat de ICT-revolutie was voltooid. Ik verwacht dat de energierevolutie ook in vijftien jaar voltooid kan zijn, zodat lokale energieproductie de norm is. En hoe groter de betrokkenheid van mensen via burgerinitiatieven, hoe sneller het zal gaan.’

Curriculum Vitae
Frans Stokman is hoogleraar sociologie. Hij doet onder meer onderzoek naar de transitie van onze energievoorziening richting duurzaamheid en decentrale opwekking van energie. Stokman onderzocht de bereidheid van burgers om deel te nemen aan lokale energiecoöperaties, ook al hebben zij daartoe zelf geen goede mogelijkheden in hun eigen huis. Als onderdeel van dat onderzoek richtte Stokman Grunneger Power op, een energiecoöperatie voor de stad Groningen.

Bron: Rijksuniversiteit Groningen